Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από το 1922, η πρόεδρος της Ένωσης Μικρασιατών ”Η Ιωνία” εξομολογείται σε μια συζήτηση από καρδιάς, για την ιστορία, τις μνήμες, την κληρονομιά και τις δράσεις των Μικρασιατών απογόνων στη Μεσσηνία.
Πως και πότε προέκυψε η ίδρυση αυτού του Συλλόγου; Έχετε ρίζες από τη Μικρά Ασία;
Η Ένωση Μικρασιατών Νομού Μεσσηνίας ΄΄Η ΙΩΝΙΑ΄΄ είναι μια συλλογική προσπάθεια που ξεκίνησε από μια ομάδα από απογόνους Μικρασιατών πριν από μερικά χρόνια το 2007. Στο λιμάνι της πόλης μας έφτασαν αρκετοί ξεριζωμένοι Μικρασιάτες το 1922 από τα παράλια της Ιωνίας. Άνθρωποι που κοιμήθηκαν νοικοκυραίοι το βράδυ και ξύπνησαν πρόσφυγες το πρωί. Άνθρωποι που από τον παράδεισο που ζούσαν, μέσα σε λίγες ώρες ήρθαν αντιμέτωποι με την κόλαση του πολέμου, τις σφαγές, το θάνατο και την αναγκαστική προσφυγιά. Έτσι λοιπόν, όλα αυτά τα βάσανα, τα ήθη και τα έθιμα και γενικά τον πολιτισμό που έφεραν οι γεννήτορες μας στην μάνα Ελλάδα, εμείς οι απόγονοι των Μικρασιατών που ζούμε σε αυτή την πόλη και όχι μόνο, βάλαμε στόχο και σκοπό να τα περισυλλέξουμε και να τα μεταδώσουμε στις επόμενες γενιές έτσι ώστε να γνωρίσουν τις παραδόσεις, τις λαογραφικές αναμνήσεις, τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν τότε στην Μικρασία. Οι νέες γενιές, δεν πρέπει να ξεχνάνε και να παραγράφουν την ιστορία μας. Όλα τα μέλη της Ένωσης Μικρασιατών Ν. Μεσσηνίας ΄΄Η ΙΩΝΙΑ΄΄ έχουμε καταγωγή από την Μικρασία, από διάφορες πόλης και περιοχές. Όμως θέλω να αναφέρω ότι έχουμε πάρα πολλούς φίλους που δεν έχουν καταγωγή από την Μικρασία αλλά αγαπούν πολύ αυτούς τους τόπους και είναι μαζί μας και στηρίζουν το έργο μας, με την εκτίμησή τους και την αγάπη τους.
Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή. Μιλήστε μας για αυτό το ιστορικό γεγονός.
100 χρόνια είναι πολλά ή λίγα από την γενοκτονία μας από τους τούρκους;; Για μας τους απογόνους των μικρασιατών είναι πολύ λίγα, γιατί πολλές φορές, «ταξιδεύουμε» στα σπίτια των παππούδων, και των προπαππούδων…, που στέκουν εκεί….., στις Άγιες Πατρίδες της ψυχής μας. Τα σπίτια, και τα χώματα καρσί, έχουν καρδιά, τα νιώθουμε τόσο κοντά μας, κι αν στήσεις αυτί….., ακούς τους χτύπους τους. Τα σπίτια μας!!!!Μια τόσο μικρή, μα και τόσο μεγάλη κουβέντα. Μια κουβέντα, που κρύβει μέσα της, μια πατρίδα, αναμνήσεις, αγωνίες, πόνο, δάκρυα, νοσταλγία.
100 χρόνια, ένας αιώνας, από την δραματική έξοδο του Ελληνισμού, από τις πατρογονικές εστίες μας , στην Μικρά Ασία, στη Θράκη και στον Πόντο, μια έξοδο χωρίς επάνοδο.
100 χρόνια είναι πολλά, ή λίγα;
100 χρόνια είναι λίγα, για να λησμονήσουμε την επί τρείς χιλιετίες Ελληνική παρουσία στον τόπο αυτόν, που δημιούργησε τις ανώτερες πολιτισμικές αξίες, όπως τη φιλοσοφία και την επιστήμη, γέννησε τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο και το Θαλή, εξέθρεψε τους Τρεις Ιεράρχες και ανέδειξε μεγάλους Δασκάλους του Γένους, ή ποιητές, όπως ο νομπελίστας μας Σεφέρης.
100 χρόνια είναι πολύ λίγα, για να λησμονήσουμε τη Μικρασιατική Καταστροφή του ΄22, τη μεγαλύτερη, μετά την Άλωση της Πόλης, εθνική συμφορά του Νεότερου Ελληνισμού.
Είναι λίγα, για να λησμονήσουμε τα μαρτύρια του Μικρασιατικού Ελληνισμού, από τη θηριωδία του τουρκικού κράτους, το Γολγοθά 800.000 θαμμένων ή άταφων νεκρών και την οδύσσεια των ξεριζωμένων, που ξεπερνούν το 1.500.000. Και αυτοί ακόμα οι αριθμοί των νεκρών, των αγνοουμένων, των αιχμαλώτων, εκείνων που βασανίστηκαν, κακοποιήθηκαν, αλλά και εκείνων που πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς, αριθμοί τρομακτικοί, δεν είναι σε θέση να αποτυπώσουν το κλίμα των ημερών εκείνων. Αντί να αναφερθούμε σε αριθμούς, ας κάνουμε έναν απλό συλλογισμό: Ας βάλουμε για ένα λεπτό τους εαυτούς μας στη θέση εκείνων των ανθρώπων, κι ας σκεφτούμε πώς είναι να φεύγεις πανικόβλητος και κυνηγημένος από τον τόπο που γεννήθηκες και μεγάλωσες, αφήνοντας πίσω σου πτώματα αγαπημένων σου ανθρώπων, το σπίτι σου καμένο, τη ζωή σου ολόκληρη κατεστραμμένη, και πεινασμένος, βρώμικος, τραυματισμένος, κακοποιημένος, να στοιβάζεσαι μαζί με δεκάδες άλλους, σ’ ένα πλοιάριο με άγνωστο προορισμό.
100 χρόνια είναι λίγα, για να λησμονήσουμε την κτηνωδία του αφιονισμένου τουρκικού όχλου, σε βάρος του Μητροπολίτη Σμύρνης, που σαν άλλος Κωνσταντίνος Παλαιολόγος επέλεξε το δρόμο της αυτοθυσίας.
100 χρόνια είναι λίγα, για να σβήσουμε από τη μνήμη μας, τις φλόγες που μετέτρεψαν τη Σμύρνη, από <<διαμάντι της Ανατολής>>, σε βιβλική κόλαση και μάλιστα κάτω από τα απαθή βλέμματα των Δυτικών <<Συμμάχων μας>>, που από τα αγκυροβολημένα πλοία τους, απολάμβαναν τον βιασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ως εκπρόσωποι, όχι του πολιτισμού της Δύσης, αλλά της δύσης του πολιτισμού.
100 χρόνια είναι λίγα, για να ξεχάσουμε ότι η μικρασιατική τραγωδία ήταν απόρροια όχι μόνο, της τούρκικης γενοκτονίας, ούτε μόνο της ευρωπαϊκής αδελφοκτονίας, αλλά και της Ελληνικής αυτοκτονίας! Γιατί, με τι άλλο ισοδυναμεί ο εθνικός μας διχασμός, σε κείνες τις κρίσιμες ώρες του έθνους;
Πως δέχτηκαν τότε οι Καλαματιανοί τους πρόσφυγες και τι ρόλο έπαιξαν στην ιστορία και την εξέλιξη της Καλαμάτας; Πόσο δύσκολη ή εύκολη ήταν η ενσωμάτωση τους σε μια νέα πόλη, σε μια νέα πραγματικότητα;
Οι Μικρασιάτες Έλληνες γίνονται ξένοι. Αυτή τη φορά, ξένοι όχι στην ίδια τους τη γη, αλλά στην μητέρα πατρίδα, που λίγο πριν φάνηκε ότι τους είχε απελευθερώσει, και τώρα ήταν αδύναμη να διαχειριστεί μια τόσο μεγάλη ανθρωπιστική κρίση και να υποδεχτεί έναν πληθυσμό ίσο με περίπου το 20% του μέχρι τότε πληθυσμού της. Είναι πάρα πολλοί οι πρόσφυγες που, έχοντας επιζήσει από τη σφαγή της Μικράς Ασίας, θα πεθάνουν τον πρώτο δύσκολο χειμώνα στην Ελλάδα, μέσα στους προσφυγικούς καταυλισμούς, και πολλοί επίσης εκείνοι που θα αντιμετωπίσουν το φόβο, την καχυποψία, ακόμα και τη βίαιη συμπεριφορά από κάποιους «αυτόχθονες» Έλληνες. Εδώ στην Μεσσηνία και ιδιαίτερα στην Καλαμάτα, μας έδωσαν σαν τόπο κατοικίας μας τα πιο υποβαθμισμένα μέρη. Ένα από αυτά ήταν ο τόπος στις εκβολές του ποταμού Νέδοντα. Εκεί τότε ήταν βάλτος και η θάλασσα ανέβαινε αρκετά μέτρα μέσα στο συνοικισμό και έμπαινε το νερό μέσα στις παράγκες. Όταν λέμε παράγκες εννοούμε ένα ΄΄δωμάτιο΄΄ με σανίδια γύρω γύρω και για σκεπή είχε πισσόχαρτο που όταν βρεχόταν έλειωνε και αναγκαστικά οι ένοικοι της παράγκας έπρεπε να βρουν άλλο τόπο να σταθούν, μέχρι να τους δώσουν άλλο πισσόχαρτο για να επισκευάσουν την παράγκα τους. Με λίγα λόγια η προσαρμογή ήταν πολύ δύσκολη ως ακατόρθωτη. Παρά τις δυσκολίες όμως θα ενσωματωθούν στην Ελληνική κοινωνία, μπολιάζοντάς την με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κουλτούρας της Ιωνίας, με ένα άρωμα ανατολίτικο και ταυτόχρονα κοσμοπολίτικο, ό,τι μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους από τις στάχτες της Σμύρνης.
Θα έλεγε κανείς ότι η προσφυγιά είναι μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Έχετε κάποιες μαρτυρίες από ανθρώπους που ξεσπιτώθηκαν και θα μπορούσατε να τις μοιραστείτε μαζί μας;
Η Μικρασιατική καταστροφή θα συμβολίζει για πάντα τη βαρβαρότητα του νεοτουρκικού εθνικισμού, αλλά και το κόστος της συμμόρφωσης της Ελλάδας στα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των «μεγάλων δυνάμεων». Τότε και τώρα, οι λαοί συνεχίζουν να πληρώνουν βαρύ φόρο για την υποτέλειά τους σε κυρίαρχους και αδίστακτους δυνάστες. Τότε και τώρα οι άνθρωποι συνεχίζουν να παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς. Και δυστυχώς όπως και τότε έτσι και τώρα οι νέες πατρίδες αποδεικνύονται πολύ συχνά αφιλόξενες και εχθρικές.
Γιατί πρέπει να θυμόμαστε, ότι οι πρόσφυγες ήταν για πολλούς ανεπιθύμητοι στην ηττημένη και ρημαγμένη Ελλάδα του 1922 και αντιμετωπίστηκαν για πολλά χρόνια με ρατσισμό και μισαλλοδοξία, σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας, παρότι μιλούσαν την ίδια γλώσσα και παρότι ήταν οι ελληνικές κυβερνήσεις υπαίτιες για την καταστροφή και την προσφυγιά. Άνθρωποι που έζησαν το χαμό των δικών τους, που καταδιώχθηκαν, πείνασαν, πάγωσαν, έζησαν την εξαθλίωση, την απομόνωση και την χλεύη. Άνθρωποι που ωστόσο στάθηκαν όρθιοι, πάλεψαν, δούλεψαν σκληρά και πλούτισαν την νέα τους πατρίδα με τις παραδόσεις, τις δεξιότητες, τον πολιτισμό τους, βάζοντας ανεξίτηλα τη σφραγίδα τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας.
Όλα αυτά πρέπει να τα θυμόμαστε ιδιαίτερα σήμερα που η χώρα μας ζει ένα νέο μεγάλο κύμα εξόδου από νέους που γίνονται οικονομικοί μετανάστες και που κινδυνεύουν να είναι θύματα ξενοφοβίας και ρατσισμού στις χώρες που μεταναστεύουν.
Ακόμη περισσότερο επειδή η χώρα μας γίνεται γέφυρα για νέους πρόσφυγες του πολέμου και της πείνας που γεννά η απληστία των ισχυρών της γης. Προσφύγων που χωρίς να φταίνε σε τίποτε γίνονται θύματα της πιο άγριας και απάνθρωπης μεταχείρισης και καταστροφής. Ανθρώπων που χάνουν τα πάντα, που βλέπουν τα σπίτια και τις ζωές τους να γκρεμίζονται, που πνίγονται στις ίδιες θάλασσες που χιλιάδες Μικρασιάτες έχασαν τη ζωή τους και χιλιάδες κατάφεραν να τις διασχίσουν και να φτάσουν εδώ ξεριζωμένοι.
Γιατί η προσφυγιά και ο ξεριζωμός, δεν είναι μόνο αφηγήματα γραμμένα σε βιβλία και σε λόγους. Είναι μια κατάσταση απόγνωσης που διαιωνίζεται. Είναι η εμπειρία και η επίγνωση ότι πρέπει να αγωνιζόμαστε για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη, ώστε όλοι να μπορούν να ζήσουν με αξιοπρέπεια στον τόπο τους. Αλλά και ταυτόχρονα να στηρίζουμε τους ξεριζωμένους. Είναι χρέος τιμής στους δικούς μας πρόσφυγες προγόνους, να θυμόμαστε πως η προσφυγιά δεν είναι επιλογή, είναι αγώνας για επιβίωση. Και πως τον ίδιο πόνο, τους ίδιους φόβους, τις ίδιες ελπίδες, αλλά και τον ίδιο πλούτο κουβαλάνε ως αποσκευή, όσοι προσπαθούν να ξαναχτίσουν τις ζωές τους από το μηδέν, με μόνο στήριγμα, τους ανθρώπους του τόπου που βρέθηκαν. Αυτός είναι ο δικός μας πολιτισμός, η δική μας σοφία, η δική μας κληρονομιά. Στην πόλη μας ξέρουμε από προσφυγιά. Τιμούμε την ιστορία μας, θυμόμαστε ποιοι ήταν αυτοί που έχτισαν τις γειτονιές μας.
Φίλες και φίλοι ας αγκαλιάσουμε και ας παρηγορήσουμε, ας στηρίξουμε και ας μοιραστούμε με τις οικογένειες που έρχονται να ζητήσουν σωτηρία και καταφύγιο. Να κερδίσουμε από το δικό τους πολιτισμό και τις δικές τους γνώσεις και πάνω απόλα να κερδίσουμε σε ανθρωπιά και αλληλεγγύη.
Είμαστε βέβαιοι ότι αυτό θα ήθελαν και οι δικοί μας παππούδες. Θα ήθελαν να δουν τις επόμενες γενιές να υποδέχονται με φιλία και να συναισθάνονται τα δεινά των προσφύγων.
Αυτό είναι η δική μας παράδοση και η δική τους παρακαταθήκη. Πάντα και παντού μαζί με αυτούς που ξεριζώνονται.
Έχετε πραγματοποιήσει αρκετές εκδηλώσεις και δράσεις. Η πολιτεία είναι αρωγός στις προσπάθειες σας; Ποια είναι τα επόμενα βήματα και οι στόχοι σας για την Ένωση;
Από την ίδρυση της Ένωσης Μικρασιατών, βάλαμε τρείς μεγάλους και κύριους στόχους. Ο πρώτος μας στόχος ήταν να καταφέρουμε να αρχίσει ο κόσμος να μαθαίνει και να ρωτάει για το τι έγινε στην Μικρασία, γιατί χάσαμε εκείνες τις πατρίδες, ποιοι έφταιξαν, ποιοι δεν φρόντισαν τουλάχιστον να επιστρέψουν οι Έλληνες της Μικρασίας πίσω στην πατρίδα με πολιτισμένους τρόπους και τόσα άλλα θέματα. Νομίζω το καταφέραμε αν δούμε σήμερα τις πάρα πολλές εκδηλώσεις που γίνονται σε όλο το νομό μας και αναφέρονται στην Μικρασία. Ο δεύτερος στόχος μας ήταν να φτιαχτεί ένα μνημείο που να είναι τιμή για τους προγόνους μας. Όπως όλοι γνωρίζεται , κατασκευάστηκε μνημείο και τοποθετήθηκε στο προαύλιο της εκκλησίας της Ανάληψης του Κυρίου. Είναι ένα μοναδικό μνημείο σε όλη την Ελλάδα. Το φιλοτέχνησε ό άξιος γλύπτης κύριος Λαμπρινίδης Παναγιώτης και τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας κύριο Παυλόπουλο Π. το έτος 2016. Ως προς τον τρίτο στόχο μας ήταν να εκδώσουμε ένα βιβλίο και να γράψουμε μέσα όσα θυμόμαστε από τις μαρτυρίες και τις αφηγήσεις των ανθρώπων της πρώτης και δεύτερης γενιάς που ήρθαν από τις πατρίδες μας, έτσι ώστε να σώσουμε την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας. Ήδη βρισκόμαστε στην ολοκλήρωση και αυτού του μεγάλου στόχου μας. Παράλληλα με όλα αυτά, έχουμε πραγματοποιήσει δεκάδες εκδηλώσεις στην Καλαμάτα, αλλά και σε όλο το νομό Μεσσηνίας, (μουσικές, χορευτικές, θεατρικές, ενημερωτικές ιστορικές, γαστρονομικές κλπ) επίσης έχουμε παραβρεθεί ως καλεσμένοι από άλλους συλλόγους σε όλη την Ελλάδα, όπως επίσης έχουμε συμμετάσχει και σε αρκετά ενδιαφέροντα συνέδρια και συμπόσια, ανταμώματα, που γίνονται σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας με θέμα την Μικρασία. Ως προς τα μελλοντικά μας σχέδια, είναι πολλά και σπουδαία. Το κυριότερο είναι να ολοκληρώσουμε τις επετειακές εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια και μετά να ξεκινήσουμε τον προγραμματισμό των νέων μας εκδηλώσεων.