Μάλλον υποτιμημένο για δεκαετίες, το ρεμπέτικο τραγούδι έχει άμεση σχέση με τη λαϊκή κουλτούρα μας από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν και πρωτοεμφανίστηκε μέχρι τα μέσα του 20ου. Μια σύντομη και περιεκτική ματιά θα ρίξουμε στις ρίζες του, τη διαδρομή αλλά και την τεράστια μουσική κληρονομιά που άφησαν όλοι εκείνοι που το υπηρέτησαν.
Πολλά και πολυποίκιλα τραγούδια, εξαιρετικοί στίχοι με σημειολογικές αναφορές σε έρωτες, καταστάσεις αλλά και γεγονότα που χαρακτήρισαν μια ολόκληρη εποχή. Με την πάροδο του χρόνου όλο και πιο πολλοί μουσικολόγοι και κοινωνιολόγοι ασχολήθηκαν με το ρεμπέτικο τραγούδι και τη συνολική προσφορά του στην Ελληνική μουσική. Κάποιοι μάλιστα το χαρακτηρίζουν σήμερα και ως αστικό τραγούδι, μιας και η επιτυχία των ρεμπέτικων τραγουδιών ξεπέρασε τα όρια μιας κοινότητας που στην αρχή αποτελούσε ανθρώπους της ‘’αλητείας’’, εκείνων που στεκόντουσαν απέναντι στα συντηρητικά πλαίσια της αστικής τάξης και του καθωσπρεπισμού.
Εμφανίστηκε σύμφωνα με καταγραφές τη δεκαετία του 1830 με κύριες εστίες τα τότε αστικά κέντρα στην Ελλάδα, στη Σμύρνη αλλά κυρίως στα λιμάνια, όπου ιδιαίτερα εκείνες τις εποχές ήταν μεταξύ των άλλων και χώροι συνάντησης διαφορετικών ανθρώπων από πολλά μέρη της γης. Εκεί όπως είναι φυσικό υπήρχε ανταλλαγή απόψεων, συνηθειών, συμπεριφορών, αισθητικής και επόμενο ήταν να ανθίσουν πολλά τραγούδια, μιας και η μουσική ήταν και είναι πάντα ο πιο άμεσος τρόπος έκφρασης πολλών συναισθημάτων.
Στην Ελλάδα πολλοί υποστηρίζουν ότι οι μουσικοί δρόμοι του ρεμπέτικου τραγουδιού, είναι παραλλαγές σε νόρμες που ήρθαν από την Ανατολή και τους Έλληνες της Μικρασίας. Τραγούδια της φτωχολογιάς, αγαπήθηκαν όμως στην πάροδο του χρόνου από ένα ευρύ κοινωνικό φάσμα. Και τότε και σήμερα οι ταξικές ανισότητες εμπνέουν συνθέτες και στιχουργούς να εκφράσουν τα συναισθήματα τους μέσα από τα τραγούδια.
Μετά τη θλιβερή παρένθεση του πολέμου, της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου, το ρεμπέτικο τραγούδι ξαναβρίσκει το δρόμο του και γίνεται ευρέως αποδεκτό ως το λαϊκό μας τραγούδι. Αξίζει να σημειωθεί ότι ελάχιστες είναι οι ηχογραφήσεις μέχρι εκείνη την εποχή και καταλαβαίνει κανείς πόσο σημαντικό είναι αυτό το γεγονός, γιατί η διάδοση του γινόταν κυριολεκτικά ‘’από στόμα σε στόμα’’.
Η στιχουργική του κρατάει την αρχική θεματολογία, αλλά εμπλουτίζεται και με άλλα υπαρκτά θέματα και προβλήματα της καθημερινότητας. Ό έρωτας είναι πάντα στο προσκήνιο, αλλά και στίχοι με κοινωνικές προεκτάσεις όπως οι αναφορές σε γεγονότα του πολέμου, η προσφυγιά, η φτώχεια, ο αγώνας για επιβίωση, οι ανισότητες, η φυλακή, τα ναρκωτικά και το ‘’μεροδούλι μεροφάι’’ βρίσκονται συχνά στο περιεχόμενο πολλών τραγουδιών.
Σήμερα, σε μια εποχή που η μουσική διαδίδεται με ταχύτητες φωτός, το ρεμπέτικο τραγούδι – και κατά πολλούς η βάση του λαϊκού μας τραγουδιού – είναι καλά ριζωμένο και έχει εγγραφεί ανεξίτηλα στο dna μας.
Δεν είναι τυχαίο ότι παρ΄ότι τα ακούσματα σε όλο το φάσμα της μουσικής τρέχουν και διαδίδονται αστραπιαία και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η αυθεντικότητα των ρεμπέτικων τραγουδιών δεν μπορεί να αντικατασταθεί.
Και η μεγάλη αλήθεια παραμένει: Ότι είναι αυθεντικό, αληθινό και βγαίνει μέσα από την ψυχή του ανθρώπου δεν μπορεί να ξεθωριάσει στον χρόνο.